Diego Xelmírez, primeiro arcebispo de Compostela e grande señor feudal da Terra de Santiago, legado pontificio e gobernador de Galicia, deixou a súa pegada indeleble na historia de noso. Pero este bispo, que ocupou a sé compostelana durante as catro primeiras décadas do século XII, titulándose 'pai, escudeiro, defensor e protector da patria galega', para uns é responsable da degración do territorio galego, ó xurdi-lo reino portugués, no entanto que para outros é abandeirado da idea nacional de Galicia. O primeiro organizador do poderío naval de España, constructor de igrexas e pazos sonados, arrecadador de reliquias de santos, que se defrontou coas revoltas burguesas de 1117 e 1136, arrincou gabanzas e provocou xenreiras.